ΤΟ NDT1, δηλαδή η ομάδα των ώριμων χορευτών/περφόρμερ του Ολλανδικού Χοροθεάτρου της Χάγης, συγκαταλέγεται σταθερά εδώ και χρόνια στα δέκα καλύτερα συγκροτήματα του κόσμου! Αυτό σημαίνει ότι έχει καταστεί το απόλυτο “brand-name” στη συνείδηση του παγκόσμιου κοινού, συνώνυμο της τεχνικής virtuosité και της ποιοτικής σωματικότητας στον σύγχρονο (έντεχνο) χορό.
Η τεχνική αρτιότητα των χορευτών του NDT1 εγγυάται ακρίβεια και ευστοχία στην έκφραση και στην κίνηση, γι’ αυτό και η γνωστή χορογράφος Crystal Pite, εξωτερική συνεργάτιδα του σχήματος -η οποία εμπνέεται κυρίως από τους χορευτές για να αφηγηθεί ιστορίες- επιτυγχάνει να επικοινωνεί αποτελεσματικά με τους θεατές. Και πώς άλλωστε να μη θεωρεί τον χορευτή ως συνδημιουργό της χορογραφίας, όταν η ίδια προέρχεται από την «παράδοση» του Forsythe! Η Pite λοιπόν βασίζεται στα ποιοτικά στοιχεία των βιρτουόζων χορευτών του Ολλανδικού Χοροθεάτρου προκειμένου να προσδώσει κρυστάλλινη καθαρότητα στο κινητικό της λεξιλόγιο. Συνήθως λειτουργεί σε ένα θεατρικό επίπεδο και δεν απορρίπτει αφηγηματικότητα και δραματικότητα, που είναι προϋποθέσεις καλής επικοινωνίας και σε ένα μη αισθητηριακό επίπεδο. Η μέθοδός της είναι κάτι παραπάνω από εμφανής στο «Statement”, ακόμη ένα κομμάτι που έφτιαξε για το NDT1. Το ονομάζει εναλλακτικά «σπουδή στη σύγκρουση», καθότι το ενδιαφέρον της για την κεντρική αυτή έννοια του δράματος, παρότι δεν έχει αυτοβιογραφικές καταβολές, επιδρά καταλυτικά σε όλο της το έργο μαζί με τις έννοιες του σκότους και της βίας. Στο “Statement” η θεατρικότητα συνίσταται στην οπτικοακουστική χρήση του κειμένου που έγραψε ο ηθοποιός και συγγραφέας Jonathon Young. Πιο συγκεκριμένα, ακούμε τους τέσσερις ηθοποιούς Meg Roe, Andrew Wheeler, Colleen Wheeler και τον ίδιο τον συγγραφέα να εκφωνούν τον διάλογο και ταυτόχρονα βλέπουμε ισάριθμους χορευτές του NDT1, τους Jon Bond, Aram Hasler, Rena Narumi και Roger Van Der Poel να επιτελούν το κινητικό κείμενο. Φωνές και σώματα ταυτίζονται με θαυμαστή ακρίβεια! Κανένας ηθοποιός δε θα μπορούσε να σωματοποιήσει με την τελειότητα αυτή τον διάλογο, όπως κανένας χορευτής δε θα μπορούσε να αποδώσει με φωνητική τελειότητα το αντίστοιχο της κίνησής του. Συνεπώς, οι οκτώ συντελεστές κομίζουν στην παράσταση ό,τι καλύτερο διαθέτουν κι εμείς εισπράττουμε την τέλεια συνάντηση δραματικού λόγου και κίνησης, την τέλεια ισορροπία ανάμεσα σε θέατρο και χορό! Είναι δηλαδή σαν οι χορευτές να μεταφράζουν ταυτόχρονα και πειστικά τον δραματικό λόγο στον δικό τους κώδικα. Το ζητούμενο του χοροθεατρικού κειμένου είναι μια δήλωση (πρβλ. με τίτλο του κομματιού) και, παρότι κάθε επιτέλεση γύρω, πάνω και κάτω από το κεντρικό τραπέζι του Jay Gower Taylor είναι μια σαφής φωνητική/σωματική δήλωση, μένουμε με την εντύπωση ότι αυτή η δήλωση αναζητείται διαρκώς με αποτέλεσμα τη σύγκρουση. Η διαπραγμάτευση κουβαλάει πολιτικές διαστάσεις και η σύγχυση οργανώνεται πολύ καλά. Φαίνεται κάπως αντιφατικό, αλλά με όλη αυτή τη σαφήνεια του οπτικοακουστικού κειμένου εξακολουθεί να υπάρχει κάτι χαοτικό στην επικοινωνία τόσο μεταξύ των χορευτών όσο και μεταξύ χορευτών και θεατών. Η Pite δεν προσφέρει την ίδια κρυστάλλινη καθαρότητα στο επίπεδο της νοηματοδότησης εσκεμμένα. Δεν καταλαβαίνουμε για ποια δήλωση πρόκειται. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε είναι ότι η κατάσταση έχει αλλάξει και οι χορευτές πρέπει να προβούν σε μια δήλωση που να καθιστά σαφές ότι αυτενεργούν, ότι δηλαδή δεν ενεργούν υπό τις εντολές κάποιων «από ψηλά». Όσο εύκολα προσλαμβάνουμε την ταύτιση φωνής και σώματος άλλο τόσο εύκολα βλέπουμε το κομμάτι σαν ένα μαθηματικό τύπο για κάθε παρόμοια πολιτική διαπραγμάτευση! Η ασάφεια δηλώνεται σαφέστατα… Οι σκοτεινοί φωτισμοί του Tom Visser και το ηχητικό σύμπαν του Owen Belton συμφωνούν με τους λοιπούς συντελεστές. Τα κοστούμια που επέλεξαν η χορογράφος και η Joke Visser δείχνουν μετωνυμικά έναν αναγνωρίσιμο γραφειοκρατικό κόσμο του παρόντος.
Ενώ η Pite αξιοποιεί άριστα κάθε εκφραστική δυνατότητα των χορευτών του NDT1 χωρίς αυτοβιογραφική αναφορά, το μόνιμο χορογραφικό ζεύγος του σχήματος Sol León και Paul Lightfoot -από το 2012 καλλιτεχνική σύμβουλος η πρώτη και από το 2011 καλλιτεχνικός διευθυντής του συγκροτήματος ο δεύτερος- δημιουργούν με υλικό από την προσωπική ζωή τους! Ωστόσο, δηλώνουν κατηγορηματικά με μία φωνή ότι δεν έχουν κανένα αυτοβιογραφικό κίνητρο. Σε αντίθεση πάλι με την Pite, απορρίπτουν την αφηγηματικότητα, πάλι όμως χωρίς να γίνονται εντελώς αφηρημένοι! Έτσι, ρίχνουν όλο το βάρος στη συναισθηματική επίδραση της χορογραφίας τόσο στους χορευτές όσο και στους θεατές. Το κοινό στοιχείο είναι ότι και εδώ οι χορευτές συνδημιουργούν τη χορογραφία, η οποία είναι αποτέλεσμα της συναισθηματικής χημείας τους με τους χορογράφους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κομμάτι “Stop-Motion” του 2014 που γνωρίζει μεγάλη απήχηση έως αυτή τη στιγμή. Σύμφωνα με τα όσα δηλώνει το χορογραφικό ζεύγος και ιδίως η León, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για καλλιτεχνική έκφραση μιας διαμαρτυρίας ή, καλύτερα, για μια ωραία καλλιτεχνική απάντηση σε πρόκληση! Όταν τους ανακοίνωσαν πως θα γκρεμίσουν τις εγκαταστάσεις του σχήματος στη Χάγη για να οικοδομήσουν καινούριο κτήριο, ο Lightfoot, αν και Άγγλος, ήθελε να… ανεβεί στα κεραμίδια! Η León, αν και Ισπανίδα, τον συγκράτησε και τον παρότρυνε να απαντήσει μαζί της με την τέχνη τους. Έτσι προέκυψε το “Stop-Motion”, ένα κομμάτι «για την καταστροφή». Το ζεύγος βιντεοσκοπεί την 16χρονη κόρη τους Saura και προβάλλει στο φόντο της σκηνής ζωντανά πορτρέτα της! Οι Joke Visser και Hermien Hollander ντύνουν τη Saura σαν ηλικιωμένη με ένα πένθιμο, παλιομοδίτικο μαύρο φόρεμα με τεράστια ουρά. Μια χορεύτρια εμφανίζεται στη σκηνή με το ίδιο φόρεμα και του δίνει ζωή και κίνηση! Το αλεύρι στη σκηνή χρησιμεύει για τη σημείωση τόσο της έννοιας της σκόνης του χρόνου όσο και της κατεδάφισης. Σε άλλη βιντεοπροβολή, ένα πουλί φτερουγίζει, φεύγει. Οι χορογράφοι μάς λένε ότι είναι μια μεταφορά για τη Saura που ετοιμάζεται να ανοίξει τα φτερά της! Στο φινάλε, η μαύρη κουρτίνα του φόντου αίρεται και φαίνονται τα σπλάχνα του θεάτρου. Η χορογραφία καταλήγει σε ακινησία. Κι αν ο θεατής δε γνωρίζει το βιωματικό υπόβαθρο της δημιουργίας, πώς μπορεί να καταλάβει τι γίνεται; Οι χορογράφοι θεωρούν ότι δεν είναι απαραίτητο να έχουν αυτή τη γνώση οι θεατές για να αισθανθούν ότι το κομμάτι είναι ένας αποχαιρετισμός, μια χοροθεατρική ελεγεία λύπης και απόγνωσης. Ο θεατής μπορεί να βρει τα πατήματά του αντλώντας από τα δικά του βιώματα κι αναμνήσεις, όπως συνήθως γίνεται όταν είναι αντιμέτωπος με την αφαίρεση και την αποσπασματικότητα. Στο επίπεδο της χορογραφίας, τα πράγματα είναι βατά, αφού η χορογραφική γλώσσα που χρησιμοποιούν León και Lightfoot είναι πια εγκατεστημένη, προϊόν του πολύχρονου καλλιτεχνικού και προσωπικού διαλόγου τους! Τα αριστοτεχνικά ντεβελοπέ περισσεύουν, όπως και η επιδεικτική δεξιοτεχνία! Τίποτα όμως δεν μπορεί να επισκιάσει την αντίθεση που δημιουργείται ανάμεσα στα σώματα που χορεύουν και στα ακίνητα σώματα, ανάμεσα στο στοπ και την κίνηση. Τίποτα δεν μπορεί να μετριάσει το οπτικό αποτύπωμα από τα μεγάλα «πυροβόλα» φώτα του Tom Bevoort που παρακολουθούν τα ντουέτα μες στο σκοτάδι!
