 |
| "Μια 'coca-cola' σε ασημένιο δίσκο για την ξανθή Ελένη-με-λευκό-πουκάμισο στο σαλόνι υπό το άγρυπνο βλέμμα του Αισχύλου" |
ΧΟΡΟΣ:
Ο "άσωτος" Τερζόπουλος γύρισε στην Επίδαυρο!
Ελάτε, Βάκχες, να σφάξουμε τον μόσχο τον σιτευτό!
Του Αισχύλου την "Ορέστεια", το έργο το τριπλό!
Ο διεθνιστής κύριος Τερζόπουλος, αφού με δηλώσεις του σνόμπαρε επί πολλά έτη την Επίδαυρο κι αυτά που γίνονται εκεί, αποφάσισε να επιστρέψει και να συμμετάσχει στο βέβηλο όργιο... Κατειλημμένος από τα πνεύματα του Ευριπίδη και της Ψυχανάλυσης, χρησιμοποιεί ως ΠΡΟΣΧΗΜΑ (και με την αρχαία σημασία) τον Αισχύλο, αυτή τη φορά, για να πει τα δικά του εγκυκλοπαιδικά. Έτσι εξηγείται άλλωστε και η σαρκαστική ειρωνεία του απέναντι σε δραματικά πρόσωπα... -Είναι η νέα μόδα που θέλει τον Αισχύλο όχι και τόσο υψηλά μιμητικό, αλλά να του ταιριάζει ένα στυλ ειρωνικό (με την έννοια του N. Frye). Και με τη "μέθοδο Suzuki" φυσικά (άλλο "brand name" τούτο). Είναι γνωστές οι απόψεις και η αδυναμία τού σκηνοθέτη -που κινείται αχόρταγα στην παγκόσμια πολιτιστική αγορά- να καταλάβει έναν μεγάλο ποιητή σαν τον Αισχύλο! Ή, στον βαθμό που τον καταλαβαίνει, έχει άλλα στο νου του! Το παραδέχτηκε και ο ίδιος αποκαλύπτοντας σε κάποια από τις πολυάριθμες συνεντεύξεις του ότι ...πελάγωσε στον "αισχυλικό ωκεανό" κι ότι απευθύνθηκε στον ψυχαναλυτή του για να τα βγάλει πέρα... Εν άλλαις λέξεσι, ο Αισχύλος τον έστειλε στον "ψυχίατρο"! Έτσι, ως γνήσιο τέκνο τής ...αστικής τάξης, με τη βοήθεια του ψυχαναλυτή του αντιμετώπισε τον Αισχύλο ως ευκαιρία για θεραπεία στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου! Εντάξει-εντάξει, η ψυχανάλυση είναι και για τον λαό... Υπάρχουν και όρια! Αλλά πού; Εδώ κάποιοι έφτασαν στο σημείο να ψυχαναλύσουν τον ίδιο τον Αισχύλο και διέγνωσαν πως έπασχε από "χρόνιο μετατραυματικό στρες" επειδή είχε χάσει τον αδερφό του στη Μάχη του Μαραθώνα! Συμπέραναν, μάλιστα, πως αυτός ήταν ο λόγος που ο Ποιητής δεν ανέφερε ποτέ σε κάποιο έργο του τη Μάχη! Να ζητήσω έλεος! Πού να βρεθεί; Σαφώς και έχω απόλυτη επίγνωση του ότι φαίνεται πως αυθαδιάζω απέναντι σε έναν σημαίνοντα σκηνοθέτη, ωστόσο και εκείνος ασεβεί απέναντι στον δημοκράτη Αισχύλο καταχρώμενος τη σκηνοθετική του εξουσία (ψυχανάλυση δεν θέλετε;). Μια απομυθοποιητική ομοιοπαθητική μέθοδος λοιπόν θεωρώ πως είναι η μόνη που μπορεί να προσφέρει σε τούτη την περίσταση!
Και ερωτώ: Οι ηθοποιοί τι φταίνε να... ξελαρυγγιάζονται (κάποιοι), να θυσιάζονται στον βωμό τής σωματικότητας και του αρχαϊσμού μέχρι να σβήσει ο ήλιος; Γιατί ο σκηνοθέτης δεν θέλει να δει ότι λείπει η σκηνή-σκηνική πρόσοψη-ηχείο που έκανε το έργο των υποκριτών πιο ανθρώπινο; Έχω παρακολουθήσει παραστάσεις στο θέατρο αυτό από πολλά και διαφορετικά σημεία του κοίλου, και γνωρίζω τα ζητήματα της ακουστικής σε συνθήκες παράστασης! Συνεπώς, δεν θα τα βάλω κι εγώ με εκείνους που χρησιμοποιούν μικρόφωνα... (Εννοείται πως η προσέγγιση Τερζόπουλου δεν σηκώνει μικρόφωνα, αλλά μόνο ηχητική και φωτιστική τεχνολογία...) Αλήθεια, στο Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού, που έχει σκηνική όψη και πολύ μικρότερη χωρητικότητα, δεν χρησιμοποιούν μικροφωνικές εγκαταστάσεις; Όλα αυτά βεβαίως σε ακραίες συνθήκες καύσωνα διαρκείας -άλλο ΔΡΑΜΑ τούτο, που κάνει την όποια συζήτηση εντελώς γελοία και τους συντελεστές της παράστασης υπερήρωες! Το σηματοδότησε άλλωστε και το υπογράμμισε ο σκηνοθέτης στο φινάλε με ένα ενοποιητικό -όπως το λέμε στη ζωγραφική- ΚΟΚΚΙΝΟ της Κολάσεως και του "δαιμονικού εικονισμού" που απλώθηκε σε ολόκληρο το θέατρο αυμπεριλαμβάνοντας φυσικά και τους θεατές!
Το πρόβλημα ξεκινά από την Ελένη, η οποία κατελήφθη και αυτή από το πνεύμα του Ευριπίδη. Η γυναίκα θα εμπνεύστηκε από το γνωστό χορικό της "Μήδειας" "Άνω ποταμών χωρούσι παγαί..." και θέλησε να γίνει μεγάλη ποιήτρια, ένας θηλυκός Αισχύλος, για να ξαναγράψει την ιστορία και να δοξάσει το γένος των γυναικών. Όντως το θέμα είναι "άνω ποταμών"... Ελάχιστες Ελληνίδες πάτησαν στο ανδροκρατούμενο άβατο των μεταφραστών του αρχαίου ελληνικού δράματος! Αυτό μάλλον θα εννοούν οι του "Εθνικού" ότι με το διάβημα επιθυμούν να διευρύνουν τα όρια της τέχνης! Η διαφημιστική καμπάνια δεν εννοούσε το εξαντλητικό σωματικό θέατρο του Τερζόπουλου, αλλά το όριο που τόλμησε να περάσει και η Ελένη. Και μάλιστα μεταφράζοντας έναν Μαραθωνομάχο. Αλλά ούτε αυτό είναι θέμα, μη γινόμαστε ρατσιστές και μισογύνηδες! Άλλωστε, αν δεν πολεμούσε και ο φιλόπατρις Αισχύλος τούς παγκοσμιοποιητές Πέρσες, πιθανόν τώρα όχι μόνο μετάφραση του Αισχύλου δεν θα έκανε η ριζοσπαστική Ελένη, αλλά θα κυκλοφορούσε με μπούρκα και δεν θα ξέραμε: όχι μόνο τι χρώμα βάφει τα μαλλιά της, μα ούτε καν το όνομά της. Είναι και μεγάλη πατριώτισσα, λοιπόν, όχι αστεία... (Στη μεταμοντέρνα κατάσταση, μπορείς να είσαι ταυτόχρονα τα πάντα, και σιωνιστής και αντί-σιωνιστής, και έτσι και γιουβέτσι, ό,τι σου καπνίσει μπορείς να παρατάξεις με πληθώρα ή οικονομία σημείων, να παραθέσεις και να υπερθέσεις, να κόψεις και να πετσοκόψεις, να "κλέψεις" και να κοροϊδέψεις κι ας μη βγαίνει νόημα καθαρό, κι ας είναι το αποτέλεσμα πουκάμισο αδειανό...) Να λοιπόν πού είναι το πρόβλημα: υπό την αιγίδα της ο Αισχύλος παραδίδεται στο μεταμοντέρνο θέατρο της αποδόμησης, που ο μακαρίτης γερμανός σύζυγός της, Λέμαν, βάπτισε "μεταδραματικό", με ό,τι συνεπάγεται αυτό... Όρος αρκούντως προβληματικός (όπως και ο όρος "μεταμοντέρνο"), εφ' όσον στεγάζει και το μεταμοντέρνο ανέβασμα (κλασσικών) δραματικών κειμένων... (Σημειωτέον ότι έχει ασκήσει καίρια κριτική στον Λέμαν η Έλινορ Φουξ.*) Αν πρόκειται για την αείμνηστη Μπάους ή τον Φαμπρ (και αυτούς τους αντιγράφει ο κύριος Τερζόπουλος), κανένα θέμα. Δεν ανεβάζουν δραματικά κείμενα. Όταν όμως πρόκειται για τον Αισχύλο, υπάρχει. Δεν θα έλεγα ότι τρίζουν τα κόκαλά του, όπως άκουσα να λένε, διότι δεν γνωρίζουμε όχι μόνο πού είναι αλλά ούτε καν αν υπάρχουν ακόμα. Και είναι και πολύ passé το cliché... Θα πω όμως ότι:
-Οι αρχαίοι τραγικοί (ιδίως ο Αισχύλος) δεν κάνουν χαρακτηρολογία! Όπως αναλύει ο Γ.Μ. Σηφάκης, "στην τραγωδία η γλώσσα δεν χρησιμοποιείται για να διαφοροποιεί τους χαρακτήρες, γιατί το επίπεδο εξιδανίκευσης -όσο και της δράσης- των προσώπων είναι τόσο υψηλό, ώστε θα ήταν αταίριαστο με την επίφαση ρεαλισμού που θα έδινε οποιαδήποτε διαφοροποίηση του τρόπου ομιλίας τους. ... Με άλλα λόγια, η υψηλή και στυλιζαρισμένη έκφραση αντιστοιχεί σε εξιδανικευμένες (όχι εξατομικευμένες) σκέψεις και συναισθήματα, που με τη σειρά τους αντιστοιχούν και ανήκουν στους εξιδανικευμένους ήρωες της τραγωδίας με την έκδηλη αρχετυπική καταγωγή τους". "Ο αρχαίος δραματουργός, αντίθετα με τους σύγχρονους ομοτέχνους του, δεν εκμεταλλευόταν τη γλώσσα για να αποδώσει τους χαρακτήρες του. Είναι σαν να μιλά ο ίδιος για όλους τους." Και αυτή τη σύμβαση μπορέσαμε να την κατανοήσουμε απόλυτα στις μασκοφόρες παραστάσεις του Πίτερ Χολ.
-Ακόμα και ο Freud -αναλύει η ψυχίατρος Κάτια Χαραλαμπάκη- αντελήφθη πως η ανάλυσή του για το "οιδιπόδειο σύμπλεγμα" συνδέεται περισσότερο με τον πρωταρχικό μύθο και όχι απαραίτητα με την τραγωδία του Σοφοκλή! Πώς άλλωστε θα μπορούσε να ψυχαναλύσει κάποιος ένα πρόσωπο που συνιστά δραματική κατασκευή; Έτσι, ο πατέρας της ψυχανάλυσης κατέστησε σαφές ότι, πριν φτάσουμε στην ανάδειξη του οιδιπόδειου σε κεντρική έννοια της ψυχανάλυσης, προηγήθηκαν άλλα στάδια: πρώτα και κύρια έλαβε ύπαρξη στην ψυχή του ανθρώπου και έπειτα εκφράστηκε από τους μύθους! (Εννοείται σαφώς πως πρόκειται για θεωρία που δεν αποδεικνύεται...) Το αναφέρω για να υποστηρίξω πως πρέπει να κρατήσουμε την τραγωδία και δη τον Αισχύλο μακριά από την ψυχανάλυση!
-Δεν μπορείς να πατάς με (ευριπίδεια) ΕΙΡΩΝΕΙΑ επάνω σε έναν αληθινό πατριώτη και ήρωα -ο οποίος διακρίθηκε στη Μάχη του Μαραθώνα- για να κάνεις τα δικά σου, έστω και με παλιομοδίτικα ομαδικά Sprechchöre, ομογενοποιητική ομοιομορφία, χορογραφίες/κινήσεις στρατιωτικής πειθαρχίας, πομπώδη εκφορά του λόγου αλλά με υφέρπουσα γελοιοποίηση προσώπων και -το άκρον άωτον- ένα φαιδρό αντισημιτικό ντελίριο σωματικότητας και θρήνο αλά αραβικά, για να αποδείξεις κι από πάνω πόσο επίκαιρος είναι ο Ποιητής και να ...καταγγείλεις επιχειρούμενη γενοκτονία των Παλαιστινίων από τους Εβραίους. Πόσες δεκαετίες ακούμε σημερινούς καταγγέλλοντες το Ισραήλ να συμμετέχουν στην απόλυτα οργανωμένη φιλοεβραϊκή προπαγάνδα και να συγκινούν με δόλο τα πλήθη χρησιμοποιώντας το Ολοκαύτωμα; -Μα είναι δυνατόν οι Εβραίοι, που υπέστησαν τόσο μεγάλα δεινά, να κάνουν τέτοια πράματα στους Παλαιστίνιους; Αυτό θέλει να σωματοποιήσει ο κύριος Τερζόπουλος με το πολυεθνικό του καστ και μάλιστα μέσα στους κόλπους του ίδιου του "Εθνικού": Οι γδάρτες Εβραίοι, πιστοί του κανόνα "οφθαλμόν αντί οφθαλμού", με αρχηγό τον χασάπη Αγαμέμνονα-Νετανιάχου αφανίζουν τους Παλαιστίνιους από τη Γάζα... [Είναι εσφαλμένη η αντίληψη ότι ο κανόνας αυτός νομιμοποιούσε έναν ατελείωτο κύκλο αντεκδίκησης. Η αλήθεια είναι ότι ο Μωσαϊκός Νόμος όριζε πως "δεν πρέπει να παίρνεις εκδίκηση ... εναντίον των υιών του λαού σου." (Λευιτικό 19:18). "Ο Νόμος δεν προωθούσε την προσωπική εκδίκηση, αλλά πρότρεπε τους ανθρώπους να εμπιστεύονται στον Θεό και στο νομικό σύστημα που είχε θεσπίσει εκείνος την επανόρθωση κάθε αδικίας." (Δευτερονόμιο 32:35). Κι ωστόσο πάλι, υπήρξαν θρησκευτικοί ηγέτες του ιουδαϊσμού που παρερμήνευσαν τον κανόνα και προώθησαν το εκδικητικό πνεύμα...].
-Κάτι παρόμοιο έκανε, το ...σωτήριον έτος 1983, ο γερμανός σκηνοθέτης Holk Freytag, ο οποίος είχε το θάρρος να υπογράψει μια αρκετά τολμηρή σκηνοθεσία των "Τρωάδων" του Ευριπίδη και του Σαρτρ -διασκευή του 1965- στο εθνικό θέατρο του Ισραήλ -Habimah National Theatre, Τελ Αβίβ- υπό τον τίτλο "The Trojan Women". Μέσα στη φωλιά του λύκου δηλαδή! Εννοείται ότι και αυτός αφαίρεσε ό,τι δεν βόλευε τη σκηνοθετική του άποψη! Η μετάφραση στα εβραϊκά ήταν του Eli Malka, και ήταν η πρώτη φορά που το έργο παρουσιαζόταν σε εγχώρια παραγωγή. Ο Φράιτακ -μη Εβραίος- ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στη χώρα διότι με την ανθρωποκεντρική προσέγγισή του φαινόταν πως υποστήριζε την άποψη πως "η εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο ήταν συγγενική προς την αποικιοκρατική επίθεση των Γάλλων στην Αλγερία"! Ειδικά η Ισραηλινή δεξιά αντέδρασε εντονότατα επειδή το παραστασιακό διάβημα κήρυττε τους Ισραηλινούς ως "προσωπικά υπεύθυνους για τις συνέπειες" της επιλογής τους να εγκατασταθούν "σε μια περιοχή που κατοικούσαν Παλαιστίνιοι και άλλοι"! Τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν τότε οι Ισραηλινοί για να απαντήσουν ήταν βέβαια τα ίδια που προβάλλουν και σήμερα... Το θυμίζω επειδή πολεμικοί αναλυτές αναφέρουν πως το Ισραήλ προετοιμάζεται για νέα εισβολή στον Λίβανο!
-Ε, και; Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα! Μπορεί όμως να εκτονώσει και να φέρει χρήμα! Αφ' ενός, στο φινάλε της παράστασης του Σαββάτου θεατές άνοιξαν σημαία της Παλαιστίνης φωνάζοντας "ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ", ενώ άλλοι αποχωρούσαν και άλλοι χειροκροτούσαν (το κοινό δεν ήταν ομοιογενές)! Αφ' ετέρου, "SOLD OUT" ανακοίνωσαν και τις δύο παραστάσεις στο θέατρο της Επιδαύρου (με τέχνασμα βέβαια, αφού το κοίλον χωράει πολύ περισσότερους θεατές)... Η τεχνολογία, που τόσο καταγγέλλει ο κύριος Τερζόπουλος, μια χαρά συνέβαλε μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα στην προώθηση του παραστασιακού προϊόντος! Δεν αναφέρομαι στο ηλεκτρονικό μάρκετινγκ μόνο του "Εθνικού" αλλά και στο πιο προηγμένο του θεάτρου "Άττις"! Σκρολάροντας κλίκαρα πάνω σε μια διαφήμιση της παράστασης και μου ήρθε στο γραμματοκιβώτιο αυτοματοποιημένο μήνυμα του θεάτρου "Άττις": "Με ποιον τρόπο μπορούμε να σας βοηθήσουμε;" Κι από κάτω ολόκληρο ερωτηματολόγιο. Και ο κύριος Τερζόπουλος, που έχει και ενεργό προφίλ στο Facebook, ζει τις αντιφάσεις του με διονυσιακό πάθος!
-Δεν μπορείς να πειράζεις ένα αρχαίο κειμενικό ΜΝΗΜΕΙΟ 3.796 στίχων ("δραματουργική επεξεργασία" το λέμε τώρα, φευ, "ο Τερζόπουλος μαζεύει τον Αισχύλο" είπε κάποιος!) όπως ο Έλγιν τα γλυπτά τού Παρθενώνα... Εδώ που τα λέμε, κι ένα "κόμμα" να πειράξεις, είναι σαν να κάνεις αμυχή σε αρχαίο μάρμαρο! Χρειάζεται πολύ μυαλό για να το αντιληφθείς ή μας νομιμοποιεί το προβληματικό θεωρητικό "δεκανίκι" του Γερμανού μας; (Πρώτη και τελευταία φορά που τους είδα μαζί ήταν στο εντευκτήριο του θεάτρου τής Επιδαύρου για τον "Οιδίποδα" του Μπομπ Γουίλσον. Όταν σηκώθηκαν ν' ανηφορίσουν για το θέατρο, ήταν σαν να έβλεπα μια ηλικιωμένη Αντιγόνη -ή μήπως Ισμήνη;- να οδηγεί τον τυφλό Οιδίποδα! Δεν περιγράφεται, όμως εδώ μου έρχονται συνειρμικά οι στίχοι από τη "Μήδεια" του Μποστ: "Πώς τον σέρνεις για μια θέση εις του διάολου τη μάνα/και τον πας από Λαμία, Θερμοπύλες κι Αλαμάνα/μες στου φοβερού του καύσων του αφόρητου;..." Αλλά ο μετα- και μη δραματικός Γουΐλσον δεν ανέβασε κανέναν "Οιδίποδα" του Σοφοκλή, έφτιαξε τον δικό του με τα πάγια θεατρικά του μέσα! Το τονίζω διότι διάβασα και αναφορά που έλεγε ότι ανέβασε την πασίγνωστη τραγωδία του Σοφοκλή! Ω, ναι, το είπαν και αυτό κάποιοι φωστήρες της δημοσιογραφίας(;). Φαντάσου, αν δεν υπήρχαν επί δεκαετίες και τέσσερα τμήματα θεατρολογίας στην Ελλάδα, τι άλλο θα διαβάζαμε...) Θέλεις λοιπόν να κάνεις "μεταδραματικό θέατρο" ή ό,τι άλλο μεταμοντέρνο/μεταστρουκτουραλιστικό σού έρθει πάνω στον Αισχύλο; Άσε τα κείμενά του να ακούγονται χωρίς δραματουργικές επεξεργασίες και παράλληλα περπάτα στα τέσσερα, κάνε ...κωλοτούμπες και ό,τι άλλο τσιρκολάγνο! Το έχω δει πολλές φορές, και δεν μίλησα επειδή τα κείμενα ακούγονταν ατόφυα παράλληλα με τις σκηνοθετικές καινοτομίες! Η (εγ)κατεστημένη πλέον μεταμοντέρνα ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ...
Δεν θα αναλωθώ σε άλλη πολεμική "για μιαν Ελένη". Βαβαί, παπαί και οϊμέ, έχω πάθει Ευριπίδη και Αριστοφάνη, και χρειάζομαι ψυχανάλυση ο μεταμοντέρνος... Θέλω όμως να σας υπογραμμίσω το αυτονόητο: αληθινό Αισχύλο είδαν εκείνοι οι σύγχρονοί του που κάθισαν στο κοίλον το 458 π.Χ. Για μας, έτσι κι αλλιώς, θα διαφεύγει πάντα σαν χίμαιρα...
Να λησμονήσω δεν μπορώ
απομεσήμερο στην Πάτρα μακρινό
Η Ελένη με βαμμένα κόκκινα μαλλιά
σκαρφάλωσε στην έδρα
κι ακούμπησε τελετουργικά
αλουμινένιο κουτάκι
-της "Coca-Cola" ήτανε-
με πράσινο καλαμάκι
Πόσο ταιριαστό το κόκκινο των μαλλιών της
και το κόκκινο στο κουτί
Ποίηση αληθινή
Στο κάτω-κάτω της γραφής, ο μεταμοντέρνος Τερζόπουλος διερωτάται "τι θα βάλουμε στη ζωφόρο του μέλλοντος"! Κατ' αρχάς, δεν θα υπάρχει ζωφόρος στο μέλλον...
Αλλά και αν υπάρξει, εντάξει-εντάξει,
μην ανησυχείτε και μη ματαιοπονείτε,
κύριε Τερζόπουλε,
εσάς θα βάλουμε, εσάς!
(* "What then happens to the theory of the postdramatic? Just as the once-sharp distinction between the tonal and the atonal in 20th century music has melted away into a range of available musical styles, it may be that the dramatic is re-absorbing the great period of 20th century experimentation and continuing in an altered form. The fictive cosmos is a hard thing to kill.")
Aeschylus in the age of irony!
 |
| "Bloody" sheets like those from Jan Fabre's "Olympus" |
CHORUS:
The "prodigal" Terzopoulos returned to Epidaurus!
Come, Bacchus, let us slaughter the fattened calf!
Aeschylus' "Oresteia", the triple work!
The internationalist Mr. Terzopoulos, after snubbing Epidaurus and what is happening there for many years with his statements, decided to return and participate in the profane orgy... Possessed by the spirits of Euripides and Psychoanalysis, he uses Aeschylus as a PRETEXT, this time, to have his say. This is how his sarcastic irony towards dramatic figures is explained... -It is the new fashion that wants Aeschylus not so highly imitative, but to suit him in an ironic style (in the sense of N. Frye). And with the "Suzuki method" of course (another "brand name" this.) The views and inability of the director - who moves insatiably in the global cultural market - to understand a great poet like Aeschylus are well known! Or, to the extent that he understands him, he has other things in mind! He admitted it himself, revealing in one of his numerous interviews that ... he sailed into the "Aeschylus ocean" and that he turned to his psychoanalyst to cope... In other words, Aeschylus sent him to the "psychiatrist"! Thus, as a genuine child of the ... bourgeois class, with the help of his psychoanalyst he faced Aeschylus as an opportunity for treatment at the Asklepiion of Epidaurus! Okay-okay, psychoanalysis is also for the people... But there are limits! But where? Here some went so far as to psychoanalyze Aeschylus and diagnosed him as suffering from chronic post-traumatic stress because he had lost his brother at the Battle of Marathon! They concluded, in fact, that this was the reason why the Poet never mentioned the Battle in any of his works! To ask for mercy! Where to find it? Of course, I am fully aware that it seems that I am being presumptuous towards an influential director, however he also disrespects Aeschylus by abusing his directorial authority. So I think a demystifying homeopathic method is the only one that can offer in this situation!
And I ask: What is the fault of the actors to ...lose (some) their larynx, to sacrifice themselves on the altar of physicality and archaism until the sun goes out? Why does the director not want to see that the stage-facade-resonator that made the work of the actors more human is missing? I have attended performances in this theater from many different points of the koilon, and I know the acoustic issues in performance conditions! Therefore, I will not mess with those who use microphones... (Of course, the Terzopoulos approach does not pick up microphones, but only sound and lighting technology...) Indeed, in the Conservatory of Herodes Atticus, which has a stage facade and much smaller capacity, don't they use mic facilities? All this, of course, in extreme conditions of constant heat - this is another DRAMA, which makes any discussion completely ridiculous and the actors of the show superheroes! After all, it was signaled and underlined by the director in the finale with a unifying -as we say in painting- RED of Hell and the "demonic imagery" that spread throughout the entire theater, naturally including the spectators!
The problem starts with Eleni Varopoulou, who was also possessed by the spirit of Euripides. The woman would be inspired by the well-known choral song of "Medea" "Ano potamon chorousi pagai..." and wanted to become a great poet, a female Aeschylus, to rewrite history and glorify the race of women. After all, the topic is "over the river"... Very few Greek women stepped into the male-dominated arena of translators of ancient Greek drama! This is what "National Theatre" probably means, that with the transition they wish to expand the boundaries of art! The advertising campaign did not mean the exhausting physical theater of Terzopoulos, but the limit that Eleni also dared to cross. And even translating a Marathon fighter. But that's not the point either, let's not be racists and misogynists! After all, if Aeschylus did not also fight the Persians, probably now not only would the radical Helen not translate Aeschylus, but she would be walking around wearing a burqa and we would not know: not only what color she dyes her hair, but not even her name. She is also a great patriot, so no joke... (In the post-modern situation, you can be everything at the same time, both Zionist and anti-Zionist, whatever you want you can line up with abundance or economy of signs, to quote and superimpose, to cut, to "steal" and mock even if the meaning does not come out clear, even if the result is an empty shirt...) So here is the problem: under her auspices Aeschylus surrenders to the postmodern theater of deconstruction, which her blessed German husband, Lehmann, christened "postdramatic", with all that implies... A sufficiently problematic term (as well as the term "postmodern"), since it also houses the postmodern staging of (classical) dramatic texts... (It should be noted that Elinor Fuchs has seriously criticized Lehmann.*) If it's the late Pina Bausch or Jan Fabre (also copied by Mr. Terzopoulos), no problem. They don't stage dramatic texts. But when it comes to Aeschylus, there is. I would not say that his bones are creaking, as I have heard them say, for we do not know not only where they are, but even if they still exist. And the cliché is very passé... But I will say that:
-The ancient tragedians (especially Aeschylus) do not do characterization! As analyzed by G.M. Sifakis, "in tragedy language is not used to differentiate the characters, because the level of idealization - as well as the action - of the persons is so high that it would be incompatible with the appearance of realism that any differentiation of their speech would give. ... In other words, the high and stylized expression corresponds to idealized (not individualized) thoughts and feelings, which in turn correspond to and belong to the idealized heroes of tragedy with their manifest archetypal origin." "The ancient dramatist, unlike his modern contemporaries, did not exploit language to render his characters. It is as if he speaks for all of them himself." And this convention we were able to fully understand in Peter Hall's masquerading performances.
- Even Freud, analyzes psychiatrist Katia Charalambaki, understood that his analysis of the "Oedipus complex" is more connected to the primary myth and not necessarily to the tragedy by Sophocles! How else could one psychoanalyze a figure that is a dramatic construction? Also, the father of psychoanalysis made it clear that, before we reached the emergence of "Oedipus complex" as a central concept of psychoanalysis, other stages preceded it: first and foremost it took existence in the soul of man and then it was expressed by myths! (It is clearly understood that this is a theory that is not scientifically proven...)
-You cannot step with (Euripidean) IRONY on a true patriot and hero - who distinguished himself at the Battle of Marathon - to do your own thing, even with old-fashioned group Sprechchöre, homogenizing uniformity and military discipline choreographies/movements, but with ridicule figures and - the most deafening - a pale anti-Semitic delirium of physicality and lamentation ala Arabic, to prove even more how topical the Poet is and to ...wash away(?) the shame for the attempted genocide of the Palestinians by the Jews. For how many decades have we heard today's detractors of Israel engage in thoroughly organized pro-Jewish propaganda and fraudulently move crowds using the Holocaust? -But is it possible for the Jews, who suffered so much, to do such things to the Palestinians? Most likely, causes are the concepts of patriotism and the nation state! This is what Mr. Terzopoulos wants to personify with his multi-ethnic cast and indeed within the bosom of "National Theatre" itself: The scathing Jews, faithful to the "eye for an eye" rule, led by the fascist Agamemnon-Netanyahu, exterminate the Palestinians from Gaza ... [The notion that this rule legitimized an endless cycle of retaliation is wrong. The truth is that the Mosaic Law stated that "thou shalt not take vengeance ... against the sons of thy people." (Leviticus 19:18). "The Law did not promote personal vengeance, but urged men to trust in God and the legal system he had instituted for the redress of all injustice." (Deuteronomy 32:35). And yet again, there were religious leaders of Judaism who misinterpreted the rule and promoted the vindictive spirit...]. What business have, now, the hostages from Israel with Helen of Sparta and Troy with Gaza, only the director knows!
-Something similar was done, in ...the life-saving year 1983, by the German director Holk Freytag, who had the courage to sign a rather daring direction of Euripides and Sartre's "Trojans" - a 1965 adaptation - at the national theater of Israel - Habimah National Theatre, Tel Aviv - under the title "The Trojan Women". It goes without saying that he also removed everything that did not suit his directorial point of view! The Hebrew translation was by Eli Malka, and it was the first time the play was presented in a domestic production. Freytag (a non-Jew) stirred up a storm of reactions in the country because with his human-centered approach he seemed to support the opinion that "Israel's invasion of Lebanon was akin to the colonial attack of the French in Algeria"! The Israeli right in particular reacted strongly because the performance proclaimed the Israelis as "personally responsible for the consequences" of their choice to settle "in an area inhabited by Palestinians and others"! The arguments that the Israelis used at the time to answer were of course the same ones that they put forward today... I remind you because war analysts report that Israel is preparing for a new invasion of Lebanon!
-So what; Art cannot change reality! But it can relax and bring money! On the one hand, at the finale of Saturday's performance, audience members unfurled a Palestinian flag chanting "Freedom in Palestine", while others walked out and others applauded (the audience was not homogeneous)! On the other hand, "Sold out" announced both performances at the theater of Epidaurus ((with a trick of course, since the theater can hold much more spectators)... The technology, which Mr. Terzopoulos complains so much about, contributed well through social networks to the promotion of the performance product! I am not referring to the e-marketing of "National Theatre" only, but also to the more advanced by "Attis" theater! Scrolling I clicked on an ad for the show and an automated message from the "Attis" theater came to my mailbox: "How can we help you?" And below the whole questionnaire. And Mr. Terzopoulos lives his contradictions with Dionysian passion!
-You can't mess with an ancient textual MONUMENT of 3,796 verses ("dramatic treatment" we call it now, phew, "Terzopoulos collects Aeschylus" someone said!) like Elgin the sculptures of the Parthenon... Speaking of which, one "comma" to tease, it's like scratching an ancient marble! Does it take a lot of brains to realize it, or does the problematic theoretical "crutch" of our German legitimize us? (The first and last time I saw them together was in the theater of Epidaurus for Bob Wilson's Oedipus. When they got up to go up to the theater, it was as if I saw an old Antigone - or Ismene? - leading him blind Oedipus! Indescribable, but here comes the line from Bost's "Medea": "How do you drag him for a place in hell?..." But the post-dramatic Wilson did not put up any "Oedipus " of Sophocles, he made his own with his permanent theatrical means! I emphasize this because I also read a report saying that he staged the well-known tragedy of Sophocles! Oh, yes, some luminaries of journalism said that too(?). Imagine if there weren't four theater studies departments in Greece for decades, what else would we read...) So you want to do "post-dramatic theater" or whatever other post-modern/post-structuralist comes to mind about Aeschylus? Let his texts be heard without dramaturgical processing and at the same time do ... butt flips and everything else circling! I've seen it many times, and I didn't speak because the texts were heard intact alongside the directorial innovations! The established postmodern SCHIZOPHRENIA...
I will not waste myself in another polemic "for a Helen"! I've had "Euripides" and "Aristophanes", and I need psychoanalysis the postmodern... But I want to underline the self-evident: the real Aeschylus was seen by those of his contemporaries who sat in the koilon in 458 BC. For us, anyway, it will always escape like a chimera...
I can't forget
afternoon in Patras distant
Eleni with dyed red hair
climbed into the seat
and rested ceremoniously
aluminum can
-of "Coca-Cola" was-
with a green straw
How fitting the red of her hair
and the red in the box
Real poetry
At the bottom of the writing, the postmodern Terzopoulos wonders "what will we put on the frieze of the future"!
First of all, in the future there won't be a frieze...
But even if there is,
okay-okay, don't worry and don't be vain,
Mr. Terzopoulos,
we'll put you in, you!
(* "What then happens to the theory of the postdramatic? Just as the once-sharp distinction between the tonal and the atonal in 20th century music has melted away into a range of available musical styles, it may be that the dramatic is re- absorbing the great period of 20th century experimentation and continuing in an altered form. The fictive cosmos is a hard thing to kill.")
